سندرم خستگی مزمن و کووید طولانی

توانایی بازگشت به کارهای روزمرتون رو بعد از ابتلا به کرونا، از دست دادید؟ خستگی مزمن امانتون بریده؟ هنگام راه رفتن نفس کم میارید؟ حتما این مقاله را مطالعه کنید.

عوارض کرونا محدود به دوره بیماری نیست و حدود 1/3 مبتلایان تا مدت‌ها و گاه تا ۶ ماه بعد از بهبودی ظاهری، دچار سندروم خستگی مزمن، اختلال خواب، تغییرات خلقی و کاهش اعتماد به نفس می‌شوند. با وجود اینکه تعداد زیادی از افراد علامت دار مبتلا به کرونا 2 تا 3 هفته بعد از بهبودی به زندگی عادی برمی گردند، تعداد دیگری از بهبود یافتگان کرونایی تا مدتها بعد از آن از مشکلات فیزیکی و حرکتی رنج می برند. در واقع برگشت به وضعیت عادی فیزیکی و شغلی برای عده ای از مبتلایان به کووید19 طولانی تر از حد انتظار است.

 کاهش یا پیشگیری از این مشکلات و برگشت به زندگی نرمال بستگی به علل زمینه ای آن دارد. تعدادی از مبتلایان به کرونا ماهها بعد از بهبودی علائمی شبیه آنچه به آن سندروم خستگی مزمن می گویند از خود نشان می دهند. در واقع گاهی به دنبال ابتلا به یک بیماری ویروسی یا استرس های طولانی مدت سندروم خستگی مزمن رخ می دهد. این افراد علاوه بر خستگی شدید در طول روز، از درد و کوفتگی در بدن و اختلال خواب رنج می برند. 

سندرم خستگی مزمنی و کووید طولانی در خانمها بیشتر است یا آقایان؟ 

این نوع خستگی که شیوع آن در خانم ها بیشتر از آقایان است معمولا با فعالیت جسمی و ذهنی افزایش یافته اما با استراحت کاهش نمی یابد. خستگی ناتوان کننده اصطلاحی است که در توصیف این نوع خستگی به کار برده می شود و علاوه بر جسم بر سلامت ذهنی و حتی اعتماد به نفس فرد تاثیرمی گذارد. تشخیص این سندروم از طریق رد سایر علل خستگی امکانپذیر است.

روش های مختلف روانشناسی و رفتاری کاهش استرس و دوری از شرایط استرس زا، تغییر سبک زندگی، حمایت خانوادگی، توجه به رژیم غذایی و مصرف مکملهای همچون ویتامین سی، زینک، ویتامینهای گروه ب، بهبود کیفیت خواب (مصرف مکملهای خواب آور) و داروهای مسکن درد در کاهش این نوع خستگی موثر است. التهاب و احتمال آسیب به سلولهای عصبی یا بافت قلب، عوارض طولانی مدت و در مواردی ماندگاری نیز در سیستم مغز و اعصاب قلب و عروقی این بیماران به وجود می آورد که توانایی و استقلال فیزیکی را از آنان سلب و عملکرد روزانه فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. 

1/3 افراد مبتلا به  کرونا (کووی19)، علایم سردرد و سرگیجه، تغییرات خلقی و مشکلات شناختی ادامه داری دارند که نشان دهنده اثرات طولانی مدت این ویروس بر سیستم عصبی است. وقوع سکته مغزی در کرونایی ها اگر چه کم است ولی مشکلات حرکتی زیادی را ایجاد می کند. حدود نیمی از افراد با سکته مغزی از ناتوانی مزمن رنج می برند. در عین حال نحوه درمان و توانبخشی این بیماران  تقریبا مشابه بیماران غیر کرونایی است.

برای اکثر مردم، کرونا یک بیماری مختصر و خفیف است، اما برخی از آنها با علائمی مانند خستگی پایدار، درد مداوم و تنگی نفس برای ماه ها دست و پنجه نرم می کنند. این بیماری که با نام “کووید طولانی” شناخته می شود، بر زندگی افراد تأثیر منفی می گذارد و داستانهای خسته ماندن پس از یک پیاده روی کوتاه در حال حاضر، در بین بیماران کووید بسیاررایج است.

از لحظه به وجود آمدن کرونا تا کنون، تمرکز بر نجات جان افراد بوده است، اما اکنون پزشکان با سوالات عمده ای از طرف بیمارن مواجه هستند:

• چرا عوارض کرونا همچون خستگی و ضعف ماندگار است؟
• چرا همچون گذشته توانایی فیزیکی برای انجام کارهای روزمره ندارند؟
• چرا بعد از درمان، مبتلا به کووید طولانی می شوند؟
• آیا همه بهبود می یابند؟

متاسفانه هیچ تعریف پزشکی یا لیستی از علائم مشترک برای همه بیماران کرونایی وجود ندارد. دو فرد مبتلا به کووید طولانی می توانند تجربیات بسیار متفاوتی داشته باشند. با این حال،

شایع ترین علائم در کویید طولانی

• از دست دادن بویایی و چشایی و همچنین آسیب به قلب
• مشکلات سلامت روان از جمله افسردگی و اضطراب
• سرفه ای که برطرف نمی شود
• مشکلات شنوایی و بینایی
• مشکلات کلیه ها و روده
• آسیب به بافت ریه
• دردهای عضلانی
• تنگی نفس
• درد مفاصل
• سردرد

چند درصد از بیماران کرونایی به کووید طولانی مبتلا می شوند؟

متاسفانه این جمله از زبان خیلی از بیماران شنیده می شود: “خستگی من شبیه هیچ چیزی نیست که قبلاً تجربه کرده ام.” و خبر بد اینکه کووید طولانی فقط مخصوص افرادی نیست که برای بهبودی در بخش مراقبت های ویژه بستری بوده اند. حتی افرادی که عفونت نسبتاً خفیفی داشته اند هم می توانند با عوارض پایدار و شدید روبرو شوند. پروفسوردیوید استرین، از دانشگاه اکستر، که در حال حاضر با بیماران مبتلا به کووید طولانی مدت در کلینیک سندرم خستگی مزمن خود ملاقات می کند، گفت: “ما هیچ شکی نداریم که کووید طولانی وجود دارد.”

در مطالعه ای که  بر روی 143 نفر در بزرگترین بیمارستان رم ( مجله انجمن پزشکی آمریکا ) انجام شد و زندگی بیماران بیمارستان را پس از ترخیص دنبال می کردند. نشان داد 87% از بهبودیافتگان کرونا حداقل 2 ماه بعد حداقل یک علامت داشتند و بیش از نیمی از آنها هنوز خستگی داشتند و همچنین برنامه ردیاب علائم کووید، که توسط حدود 4 میلیون نفر در انگلستان استفاده می شود، نشان داد که 12% از مردم هنوز پس از 30 روز علائم دشتند. آخرین اطلاعات منتشر شده نشان می دهد که از هر 50 نفر یک نفر علائم را بعد از 90 روزدارند و نیمی از افراد بعد از 10 هفته از آلوده شدن به ویروس کرونا خستگی داشتند و یک سوم از نظر جسمی قادر به بازگشت به کار نبودند. نکته مهم این است که پزشکان هیچ ارتباطی بین شدت عفونت و خستگی پیدا نکردند.

پروفسور کریس برایتلینگ، از دانشگاه لستر و محقق ارشد در پروژه عوارض بعد از درمان کرونا که روند بهبود افراد را دنبال می کند، معتقد است افرادی که به ذات الریه مبتلا شده اند ممکن است به دلیل آسیب به ریه ها مشکلات بیشتری داشته باشند. ایده های زیادی وجود دارد، اما پاسخ قطعی هنوز وجود ندارد.

ممکن است ویروس از قسمت اعظم بدن پاک شده باشد، اما همچنان در برخی قسمتهای کوچک بدن باقی می ماند. پروفسورتیم اسپکتور، از کالج کینگ لندن، می گوید: “اگر اسهال طولانی مدت وجود داشته باشد، شما ویروس را در روده می بینید، اگر بوی بد بدن شما وجود داشته باشد، در اعصاب وجود دارد بنابراین این می تواند از عوامل ایجاد این مشکلات بعد از درمان، باشد.

” ویروس کرونا می تواند به طور مستقیم طیف وسیعی از سلول های بدن را آلوده کرده و باعث ایجاد واکنش ایمنی بیش فعال شود که باعث آسیب به کل بدن نیز می شود و یک فکر دیگر این است که سیستم ایمنی بدن پس از کووید به حالت عادی بر نمی گردد و این باعث بیماری می شود. عفونت همچنین ممکن است نحوه عملکرد اندام افراد را تغییر دهد. این امر در صورت زخم شدن ریه ها آشکارتر است.

مشکلات طولانی مدت پس از عفونت با سارس یا مرس، که هر دو نوع ویروس کرونا هستند، نیز مشاهده شده است. اما کووید همچنین ممکن است متابولیسم افراد را تغییر دهد. مواردی از افرادی وجود داشته است که پس از ابتلا به دیابت در نتیجه بیماری کووید، سطح قند خون خود را همچنان کنترل می کنند و سارس منجر به تغییراتی در نحوه پردازش چربی ها در بدن به مدت حداقل 12 سال می شود.

آیا افراد به طور کامل بهبود می یابند؟

به نظر می رسد تعداد افراد مبتلا به کووید طولانی مدت با گذشت زمان در حال کاهش است. با این حال، از آنجا که داده های بلند مدت ما کم است هنوز نمی توانیم نظرات قطعی ارائه دهیم. فقط امیدواریم تعداد بسیار کمی از آنها بیش از یک سال با مشکل  کووید طولانی روبرو شوند. با این حال، این نگرانی وجود دارد که حتی اگر به نظر می رسد افراد در حال بهبودی هستند، ممکن است با خطرات مادام العمر روبرو شوند. افرادی که سندرم خستگی مزمن را تجربه کرده اند به احتمال زیاد دوباره دچار آن می شوند و این نگرانی این است که عفونت های آینده ممکن است باعث شعله ور شدن بیشتر شوند. هنوز هم ممکن است مشکلات بیشتری در آینده بوجود آید.

سازمان بهداشت جهانی هشدار داده است که التهاب گسترده ناشی از کروناویروس می تواند منجر به مشکلات قلبی در سنین پایین تر می شود.

اگر فکر می کنیم کووید طولانی داریم، چه کنیم؟

خدمات بهداشتی پزشکی بریتانیا(NHS) موارد زیر را  برای کمتر شدن این مشکل توصیه می کند:

• به خودتان آرامش دهید تا بیش از حد به بدنتان فشار نیاورید و مطمئن شوید که استراحت زیادی دارید.
• روزهای خود را طوری برنامه ریزی کنید که خسته کننده ترین فعالیت های شما در طول هفته پخش شود.
• کارهایتان را اولویت بندی کنید. در مورد آنچه باید انجام دهید و چه کارهایی را می توانید به تعویق بیاندازید، بیشتر فکر کنید.
• توصیه می شود اگر به همان سرعتی که انتظار دارید بهبود نمی یابید با تیم بیمارستان یا پزشک عمومی خود صحبت کنید.
• از مولتی ویتامین های کامل استفاده کنید. در زمانی که جسم بیمار است و هنوز سلامتی کامل ندارد؛ امکان جذب ویتامینها از مواد غذایی بسیار کم است.

حرف آخر در مورد سندرم خستگی مزمن و کووید طولانی

طبق تحقیقات انجام شده، خستگی مزمن بعد از بیماری کرونا یکی از علائم شایع و ماندگار است که کاملا طبیعی است. ویروس کرونا به بافت ریه آسیب وارد می کند و اکسیژن رسانی بدن رو مختل می کند. بعد از درمان کامل کرونا و منفی شدن تست کرونا، باید مراقبت از بدن رو افزایش بدید. فعالیتهای بدنی از جمله پیاده رویهای کوتاه را شروع کنید. رژیم غذایی تقویت کننده که شامل تمام انواع ترکیبات هرم غذایی هستند؛ رو رعایت کنید. در رژیم غذایی از گوشت، حبوبات، میوه و سبزیجات بیشتر استفاده کنید. حتما از مکمل های تقویت سیستم ایمنی و مکمل های انرژی و رفع خستگی استفاده کنید که مجدد مبتلا به نوع دیگر کرونا یا آنفولانزا مبتلا نشوید.

در صورتیکه خستگی مزمن بیشتر از 1 ماه بیشر شد شما مبتلا به کووید طولانی شده اید ولی نگران نباشید. با ورزش و رعایت رژیم غذایی و افزایش مجدد روزهای بدون خستگی رو تجربه خواهید کرد. خستگی مزمن تنها مختص کرونای طولانی نیست. برای آشنایی با سایر علل خستگی مزمن بر روی جمله “علت خستگی و بی حالی مداوم” کلیک کنید.

منابع:

https://www.bbc.com/news/health-54296223