جستجوی مطالب وبلاگ

مقایسه کامل بین سرخک و آنفولانزا

مقایسه کامل بین سرخک و آنفولانزا؛ از علائم تا درمان

سرخک Measles چیست؟

سرخک Measles یک بیماری حاد تنفسی ویروسی است. این بیماری با پیش علامت تب 104 درجه فارنهایت (40 درجه سانتیگراد) شروع می شود. سپس علائمی شبیه به سرماخوردگی، کسالت و خستگی، سرفه، ورم و آبریزش چشم، بینی و به دنبال آن لکه های کوپلیک (لکه های ریز سفید رنگ) و سپس راش ماکولوپاپولار (دانه های قرمز مسطح).

معمولا اولین بثورات، حدود 14 روز پس از قرار گرفتن در معرض فرد مبتلا به سرخک ظاهر می شود. بثورات جلدی از سر تا تنه ادامه دارد. بیماران از 4 روز قبل تا 4 روز بعد از ظاهر شدن بثورات جلدی قدرت انتقال بیماری سرخک را دارند.

نکته مهم: گاهی اوقات افرادی که دچار نقص سیستم ایمنی هستند؛ دچاربثورات جلدی نمی شوند. به بیماری سرخک مبتلا می شوند؛ تمام علائم را دارند ولی هیچگونه بثورات جلدی بر روی پوست آنها ظاهر نمی شود.

عامل سرخک Measles

سرخک، یک ویروس RNAتک رشته ای است. این ویروس در خانواده پارامیکسوویریده Paramyxoviridae می باشد، قابل ذکر است که ویروس پاراآنفولانزا نیز در این خانواده قرار دارد و به همین دلیل است که بسیاری از علائم بیماری سرخک با بیماری آنفولانزا مشابهت دارند. متاسفانه قبل از صدور مجوز سرخک برای تمامی انسانها، سرخک یک بیماری کشنده محسوب می شد و در ایالات متحده آمریکا سالیانه 495 بیمار در اثر ابتلا به سرخک فوت می شدند.

امروزه در آمریکا حدود 3 تا 4 میلیون نفر در سال به سرخک مبتلا می شوند و حدود 48.000 بیمار مبتلا به سرخک در بیمارستان بستری می شوند. متاسفانه با تمام تدابیر شدید سازمان بهداشت جهانی برای حذف این ویروس، سرخک هنوز به طور معمول در بسیاری از نقاط جهان از جمله کشورهای اروپایی، خاورمیانه، آسیا، آمریکا و آفریقا منتقل می شود.

در سال‌های اخیر، واردات سرخک از کشورهای پربازدید، از جمله فیلیپین، اوکراین، اسرائیل، تایلند، ویتنام، انگلستان، فرانسه، آلمان و هند که شیوع گسترده‌ای در آنها گزارش شده‌اند، انجام شده است.

علائم سرخک در کودکان چیست؟

علائم سرخک، معمولا 7 تا 14 روز بعد از مواجهه با ویروس سرخک ظاهر می شوند:

اولین علامت، تب بالای 40 درجه سانتیگراد
سرفه خشک
آبریزش بینی
التهاب و قرمزی چشم
ظهور لکه های سفید ریز در دهان، 2 تا 3 روز بعد از تب
ظهور بثورات جلدی 3 تا 5 روز بعد از تب (بثورات به صورت لکه های قرمز مسطح می باشند که ابتدا روی صورت و از خط رویش مو، شروع می شود و به سمت پایین بدن، گردن، تنه و پاها، پیشرفت می کند. برآمدگی های کوچک برجسته نیز ممکن است در بالای لکه های قرمز صاف ظاهر شوند. لکه ها ممکن است با پخش شدن از سر به بقیه بدن به یکدیگر متصل شوند. هنگامی که بثورات ظاهر می شود، تب فرد ممکن است به بیش از 40 درجه سانتیگراد برسد.)

علائم سرخک در بزرگسالان چیست؟

علائم سرخک در بزرگسالان هیچ تفاوتی با کودکان نمی کند و تمامی علائم ذکر شده در بخش بالا از جمله، تب، سرفه، آبریزش بینی، التهاب و قرمزی چشم، در بعضی موارد راش و … را خواهد داشت. بسیاری از افراد که ضعف سیستم ایمنی دارند؛ ممکن است؛ بثورات جلدی نداشته باشند و به همین دلیل، بیماری سرخک با سرماخوردگی آنفولانزا، اشتباه گرفته شود.

سن ابتلا به سرخک؟

سن ابتلا به سرخک از بدو تولد به بعد می باشد. در زمان شیوع سرخک، تمام افراد در معرض خطر ابتلا به سرخک می باشند؛ به خصوص افرادی که واکسن تزریق نکرده اند و کودکان زیر یکسال. چون اولین دوز تزریق واکسن سرخک در 12 ماهگی انجام می شود، کودکان زیر یکسال در زمان پاندمی یا اپیدمی سرخک در معرض خطر بیشتر می باشند.

آیا افرادی که واکسن تزریق کرده اند باز هم به سرخک مبتلا می شوند؟

افرادی که واکسن سرخک را تزریق می کنند؛ با دوز اول واکسن تقریبا 93 درصد ایمنی می دهند و تنها 7 درصد امکان ابتلا به بیماری سرخک را خواهند داشت. با تزریق دوز دوم واکسن که در سن 2 تا 4 سالگی انجام می شود، تا 97 درصد کودکان به واکسن سرخک پاسخ می دهند و دیگر به سرخک مبتلا نمی شوند. تنها 3% کودکان با تزریق دوز دوم، ممکن است به بیماری سرخک مبتلا شوند که معمولا کودکان با نقص سیستم ایمنی می باشند.

چه افرادی در معرض خطر عوارض بیماری سرخک هستند؟

نوزادان و کودکان کمتر از 5 سال
بزرگسالان بالای 20 سال
زنان باردار
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند سرطان خون و عفونت HIV

عوارض بیماری سرخک Measles چیست؟

عوارض بیماری سرخک، در صورت تشخیص نادرست و عدم درمان مناسب، گاها می تواند بسیار خطرناک باشد و حتی جان بیمار را تهدید کند. متاسفانه بسیاری از والدین و گاها پزشکان، متوجه ابتلا کودک به سرخک نمی شوند و به علت تشابه زیاد بیماری سرخک با سرماخوردگی و آنفولانزا، به علت عدم تشخیص به موقع، کودک دچار عوارض جبران ناپذیری می شود. از هر 15 کودک مبتلا به سرخک یک کودک دچار عوارض می شود و نوزادان زیر یک سال، بیشتر آسیب پذیر هستند. از عوارض شایع ویروس سرخک می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

اوتیت یا عفونت گوش میانی
برونکوپنومونی یا سینه پهلو (التهاب ریه)
خروسک ( التهاب حنجره و نای)
اسهال
آنسفالیت حاد (التهاب بافت مغز)؛ از هر 1000 مورد سرخک، یک مورد دچار آنسفالیت حاد می شود که اغلب منجر به آسیب دائمی مغز می شود.
تبخال مغز SSPE (بیماری پیش رونده عصبی در کودکان)؛ یک بیماری نادر اما کشنده دژنراتیو سیستم عصبی مرکزی است که با زوال رفتاری و ذهنی و تشنج مشخص می شود که معمولاً 7 تا 10 سال پس از عفونت سرخک ایجاد می شود.
کوری

نکته مهم: از هر 1000 کودکی که به سرخک مبتلا می شوند، 1 تا 3 کودک به دلیل عوارض تنفسی و عصبی جان خود را از دست می دهند.

راههای انتقال ویروس سرخک Measles چیست؟

راههای انتقال ویروس سرخک، انتقال از راههای تنفسی است. سرخک یکی از مسری ترین بیماری های عفونی است. معمولا9 نفر از هر 10 فرد مستعد، با تماس نزدیک با بیمار مبتلا به سرخک دچار سرخک می شوند. این ویروس از طریق تماس مستقیم با قطرات عفونی یا از طریق هوا در هنگام تنفس، سرفه یا عطسه فرد آلوده منتقل می شود. ویروس سرخک می تواند تا دو ساعت پس از خروج فرد مبتلا از منطقه، در هوا باقی بماند.

تشخیص بیماری سرخک و تفاوت آن با سایر بیماریهای ویروسی تنفسی آنفولانزا

تشخیص بیماری سرخک و تمایز آن با سایر ویروسهای تنفسی همچون آنفولانزا، گاها بسیار دشوار است. معمولا مراقبین بهداشت یا پزشکان با علائم راش و تب، تشخیص اولیه بیماری سرخک را می دهند و با یافتن جواب سوالاتی از بیمار، که آیا بیمار به تازگی با شخصی که مبتلا به ویروس بوده است ارتباط داشته است یا خیر؟ مسافرت خارج از کشور داشته است یا خیر؟ تقریبا به وجود ویروس سرخک تا حد زیادی پی می برند؛ اما تشخیص نهایی فقط با آزمایش خون و ادرار داده می شود.

تایید آزمایشگاهی برای همه موارد پراکنده سرخک و همه شیوع ها ضروری است. تشخیص آنتی بادی IgM اختصاصی سرخک در سرم و RNA سرخک، در یک نمونه تنفسی، رایج ترین روش برای تایید عفونت سرخک است. پزشک یا مراقبین بهداشت موظفند با تشخیص ابتدایی ویروس سرخک از بیمار نمونه خون، ادرار و یک نمونه سواب گلو تهیه کنند و به آزمایشگاه ارسال کنند. تجزیه و تحلیل مولکولی نیز می تواند برای تعیین ژنوتیپ ویروس سرخک انجام شود. ژنوتیپ برای ترسیم مسیرهای انتقال ویروس سرخک استفاده می شود.

داده‌های ژنتیکی می‌توانند به پیوند یا عدم پیوند موارد کمک کنند و می‌توانند منبعی را برای موارد وارداتی پیشنهاد کنند. با کمک آزمایشهای تخصصی می توان تشخیص قطعی ویروس سرخک را گذاشت. انجام این نوع آزمایشات تخصصی در افرادی که راش پوستی ندارند و فقط علائم آنفولانزا را بروز می دهند؛ بسیار مهم است.

واکسن سرخک در چه سنی و چند دوز تزریق می شود؟

واکسن سرخک، یک واکسن ترکیبی است. با تزریق واکسن حاوی ویروس سرخک، که عمدتاً به عنوان واکسن ترکیبی سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) تجویز می شود، می توان از بیماری سرخک پیشگیری کرد. واکسن ترکیبی سرخک، اوریون، سرخجه و واریسلا (MMRV)، نوع دیگری از واکسن سرخک است که برای کودکان ۱۲ ماهه تا ۱۲ ساله برای محافظت در برابر سرخک، اوریون، سرخجه و واریسلا استفاده می شود.

واکسن سرخک به صورت تک آنتی ژنی در دسترس نیست. یک دوز واکسن MMR تقریباً 93 درصد در پیشگیری از سرخک مؤثر است. دو دوز تقریباً 97٪ مؤثر است. تقریباً همه کسانی که در سن 12 ماهگی یا بیشتر به جزء سرخک در اولین دوز واکسن MMR پاسخ نمی دهند، به دوز دوم پاسخ می دهند. بنابراین، دوز دوم MMR برای رفع نارسایی اولیه واکسن تجویز می شود.

CDC (سازمان کنترل بیماریهای واگیردار آمریکا) ایمن سازی روتین دوران کودکی را برای واکسن MMR توصیه می کند که با اولین دوز در 12 تا 15 ماهگی شروع شود و دوز دوم در 4 تا 6 سالگی یا حداقل 28 روز پس از اولین دوز شروع شود. واکسن سرخک، اوریون، سرخجه، واریسلا (MMRV) نیز برای کودکان ۱۲ ماهه تا ۱۲ سال در دسترس است. حداقل فاصله بین دوزها سه ماه است.

نکته مهم: افرادی که در سال 1957 میلادی یا پس از آن متولد شده اند و شواهدی مبنی بر مصونیت در برابر سرخک ندارند باید حداقل یک دوز واکسن MMR دریافت کنند.

پروفیلاکسی (پیشگیری از ابتلا به بیماری سرخک) در صورت مواجهه با ویروس سرخک

افرادی که هایریسک هستند و در معرض ویروس سرخک قرار می گیرند و نمی دانند که قبلا واکسن زده اند یا خیر، باید پروفیلاکسی پس از مواجهه (PEP) انجام دهند. برای ایجاد محافظت در این افراد، یا باید واکسن MMR را ظرف 72 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض اولیه سرخک، تزریق کنند و یا ایمونوگلوبولین (IG) در عرض شش روز پس از قرار گرفتن در معرض سرخک تزریق کنند.

نکته مهم: واکسن MMR و IG را به طور همزمان تجویز نکنید، زیرا این کار باعث از بین رفتن اثربخشی واکسن می گردد.

بهترین درمان سرخک چیست؟

بهترین درمان سرخک، استراحت و ایزوله کردن فرد بیمار از سایر افراد خانواده می باشد. تقریبا هیچ درمان ضد ویروسی خاصی برای سرخک وجود ندارد. مراقبت های پزشکی، فقط حمایتی می باشند و برای کمک به تسکین علائم و رفع عوارضی مانند عفونت های باکتریایی است. در صورتیکه در منزل؛ افراد های ریسک زندگی می کنند، حتما بیمار را در اتاق جداگانه ایزوله کنید و سپس درمانهای حمایتی همچون تب بر، مسکن و … که در درمان سایر بیماریهای ویروسی همچون ویروس آنفولانزا، انجام می دهید را به کار برید.

استراحت کنید و مایعات فراوان مانند آب بنوشید تا از کم آبی بدن جلوگیری کنید. پاراستامول یا ایبوپروفن را برای تسکین دمای بالا مصرف کنید. حداقل 4 روز از زمانی که برای اولین بار، راشها، ظاهر می شوند، از رفتن به مهد کودک، مدرسه یا محل کار خودداری کنید. همچنین سعی کنید از تماس نزدیک با نوزادان، افرادی که باردار هستند و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند خودداری کنید.

در موارد شدید سرخک در کودکان، مانند کسانی که در بیمارستان بستری هستند، باید با تزریق ویتامین A درمان را شروع کنید. ویتامین A باید بلافاصله پس از تشخیص تجویز شود و روز بعد تکرار شود.

50.000 واحد بین المللی برای نوزادان کمتر از 6 ماه
100.000 واحد بین المللی برای نوزادان 6 تا 11 ماهه
200.000 واحد بین المللی برای کودکان 12 ماهه و بزرگتر

نکته مهم: به کودکان زیر 16 سال آسپرین ندهید. از آنتی بیوتیک به هیچوجه برای درمان بیماری ویروسی سرخک یا آنفولانزا استفاده نکنید؛ مگر با تشخیص پزشک، هنگام ابتلا به عفونتهای ثانویه باکتریایی

آیا شیوع سرخک در جهان و ایران جدی است؟

متاسفانه شیوع مجدد سرخک در جهان و ایران یک زنگ خطر است. بیماری سرخک مدتها بود که در بسیاری از کشورها ریشه کن شده بود ولی این روزها گزارشهای بسیاری از سازمان بهداشت جهانی WHO و مرکزکنترل بیماریهای واگیردارآمریکا CDCمی بینیم که همگی نشان از شیوع مجدد و پیشرفت سرعتی ویروس سرخک را نشان می دهند. کرونا COVID-19، خطر شیوع سرخک را افزایش داده است.

بیش از 61 میلیون دوز واکسن حاوی سرخک به دلیل تأخیر مرتبط با کووید-19 در فعالیت‌های واکسیناسیون تکمیلی در جهان به تعویق افتاده یا فراموش شده است. این امر خطر شیوع بیشتر سرخک در سراسر جهان از جمله ایران را افزایش می دهد. متاسفانه در ایران نیز، آمار ابتلا به سرخک بالا رفته است.

طبق آمارها و گزارشات مراجعین به مراکز بهداشتی، از اردیبهشت سال 1401 تعداد مبتلایان به سرخک در ایران روز به روز بیشتر شده است. پزشکان و صاحبنظران در این امر معتقدند، افزایش مهاجرین کشور افغانستان به ایران، به تاخیر انداختن واکسیناسیون کودکان در دوره پاندمی کرونا، دست به دست هم داده اند که مجددا شاهد افزایش دو برابری بیماری سرخک در ایران باشیم.

تفاوت علائم سرخک با آنفولانزا

تفاوت علائم سرخک با آنفولانزا به صورت بالینی، فقط در ظهور بثورات جلدی و به دنبال آن تشخیص آزمایشگاهی است. آنفولانزا و سرخک ویروس هایی هستند که هر دو باعث علائم تنفسی می شوند. بثورات معمولی سرخک برای 2-4 روز ظاهر نمی شود، بنابراین در زمان شیوع آنفولانزا فصلی، بسیاری از افراد، علائم اولیه سرخک را با آنفولانزا اشتباه می گیرند.

توجه به این نکته ضروری است که بعضی از کودکان که دچار نقص سیستم ایمنی هستند؛ ممکن است؛ بثورات جلدی نداشته باشند و حتی تا اتمام پایان بیماری متوجه نشوند که به آنفولانزا مبتلا شده اند یا سرخک. تنها راه تشخیص سرخک با آنفولانزا، تست های آزمایشگاهی می باشد.

مقایسه علائم سرخک و آنفولانزا

علائم	آنفولانزا	سرخک
تب	38.89 تا 40 درجه سانتیگراد با ماندگاری 3 تا 4 روز	39.44 تا 40.56 کم شروع می شود و به تدریج بالا می رود
قرمزی و آبریزش چشم	شایع نیست	2 – 4 روز قبل از شروع راش
سرفه های شدید	شایع است	2- 4 روز قبل از شروع راش
لکه های سفید ریز	شایع نیست	ظاهر شدن همراه با تب
راشهای مسطح قرمز	شایع نیست	2-4 روز بعد از تب، ابتدا صورت و بعد بدن
خستگی و بیحالی	شروع سریع و معمولا شدید	شایع است
التهاب گلو و حلق	شایع است	شایع است
اسهال و استفراغ	گه گاه	شایع است
آبریزش و گرفتگی بینی	شایع است	2 – 4 روز قبل از شروع راش

حرف آخر در مورد مقایسه کامل بین سرخک و آنفولانزا

متاسفانه به علت بروز پاندمی کرونا و ترس والدین از مراجعه به مراکز درمانی و تزریق واکسن، مهاجرت بی رویه مهاجران افغانستان به ایران، باعث افزایش2 برابری موارد سرخک در ایران شده است.

به گفته محسن زهرایی رئیس اداره بیماریهای قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، از ابتدای دی 1400 تا کنون، تعداد مبتلایان به سرخک در کشور تقریبا 2 برابر نسبت به سال قبل افزایش پیدا کرده است.

اخیرا WHO و CDC در گزارش مشترک اعلام کردند که کاهش پوشش واکسن، تضعیف نظارت بر سرخک، ادامه وقفه ها و تاخیرها در فعالیت های ایمن سازی به دلیل کووید-19 و طغیان گسترده مداوم در 2022، به این معنی است که سرخک یک تهدید قریب الوقوع در هر منطقه از جهان است.