جستجوی مطالب وبلاگ

کم خونی در بارداری

به کم خونی خود قبل از بارداری اهمیت دهید. عوارض کم خونی در بارداری بر روی جنین، در حدی است که توصیه اکثریت پزشکان به مادران آینده می باشد، تا کم خونی خود را درمان نکرده اید، به بارداری فکر نکنید.

اگرچه کم خونی به طور کلی، بیماری است که کیفیت زندگی هر انسانی را تحت تاثیر قرار می دهد اما در دوران بارداری عوارض کم خونی نه تنها باعث می شود تجربه شیرین بارداری را با خاطرات تلخ جایگزین کنیم، بلکه ممکن است طول بارداری را کوتاه کرده و باعث سقط جنین و در موارد پیشرفته مرگ مادر شود. کم خونی در بارداری زمانی اتفاق می افتد که بدن با کاهش تعداد گلبول های قرمز روبرو می شود. عوارض کم خونی در بارداری بر روی جنین بسیار جدی و نگران کننده است.

زنان در دوران بارداری برای تأمین اکسیژن به جنین، به آهن بیشتری نیاز دارند. کم خونی خفیف ممکن است باعث خستگی و تنفس بیشتر شود، اما کم خونی شدید یا درمان نشده می تواند جدی و خطرناک باشد و باعث کم خونی فقر آهن شود و خطر زایمان زودرس، داشتن نوزاد با وزن کم و افسردگی پس از زایمان و حتی مرگ و میر مادر را در پی داشته باشد. برخی از مطالعات همچنین احتمال خطر مرگ نوزاد را بلافاصله قبل یا بعد از تولد نشان داده اند. وظیفه خود دیدم با نوشتن این مقاله، در مورد انواع مختلف کم خونی، علائم شایع و روش های درمانی به زنان باردار کمک کنم علائم هشدار دهنده کم خونی را بشناسند و از بروز عوارض آن جلوگیری کنند.

عوارض کم خونی در بارداری بر روی جنین

اختلال در تکامل مغز و سیستم عصبی جنینکاهش رشد داخل رحمی جنین
نارسایی جفت و اکسیژن رسانی ناکافی
افزایش خطر مرگ جنین داخل رحم
وزن کم نوزاد هنگام تولد
احتمال کم خونی نوزاد
زایمان زود رس

چند % از مادران باردار کم خونی را تجربه می کنند؟

متاسفانه به علت اینکه کم خونی بیماری شایع در خانمهامی باشد ،معمولا کم خونی خفیف برای بسیاری از خانم ها در دوران بارداری اتفاق می افتد. اما در بعضی موارد می تواند به یک مشکل جدی تبدیل شود که نیاز به درمان دارد. آنمی (کم خونی) حاملگی به غلظت هموگلوبین کمتر از 110 گرم در لیتر (کمتر از 11 گرم در روز) در خون وریدی گفته می شود. این بیماری بیش از 56 میلیون زنان در سطح جهان را تحت تأثیر قرار داده است، متاسفانه بیشترازدو سوم آنها از آسیا هستند. کم خونی، اگرچه در کشورهای کم درآمد بیشتر رواج دارد، اما زنان کشورهای توسعه یافته را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.کم خونی علت اصلی یا تنها عامل اصلی در 20-40٪ از مرگ و میر مادران است.

چرا بیشتر مادران در بارداری کم خونی را تجربه می کنند؟

چون علاوه بر اینکه بیشتر مادران از قبل از دوران بارداری دچار کم خونی هستند، برخی تغییرات فیزیولوژیکی در بارداری نیز منجر به کم خونی فیزیولوژیکی در دوران بارداری می شود. چون میزان پلاسما (بخش مایع خون) از گلبول های قرمز خون (RBC) بیشتر است و همین امر باعث کم خونی می شود. زنان در دوران بارداری به 2-3 برابر آهن بیشتر و 10-20برابر فولیک اسید بیشتر نیاز دارند.

علل عمده کم خونی در بارداری:

کم خونی همولیتیک ناشی از مصرف داروها و یا اختلالات مادرزادی
کمبود آهن، فولیک اسید و ویتامین ب12
کم خونی سلول داسی، تالاسمی
بیماری های مزمن مانند کلیوی
خونریزی های حاد یا مزمن
عفونت ها
انگل ها

کم خونی فقر آهن تغذیه ای

کم خونی فقر آهن تغذیه ای، شایع ترین علت کم خونی حاملگی است، به گونه ای که 90% از کل کم خونی هارا تشکیل می دهد. تخمین زده می شود که یک زن باردار با 55 کیلوگرم وزن، تقریباً در کل دوران بارداری به 1000 میلی گرم آهن اضافی نیاز داشته باشد و نیاز روزانه آهن تقریباً 0.8 میلی گرم در سه ماهه اول به 4-5 میلی گرم در سه ماهه دوم و بیش از 6 میلی گرم در سه ماهه سوم افزایش می یابد.(قابل ذکر است که نوع مکمل بارداری و شیردهی خود را بدون مشورت پزشک در طول بارداری تغییر ندهید.)

کم خونی فولیک اسید

کم خونی ناشی از کمبود فولیک اسید نوعی دیگر از کم خونی یا آنمی در حاملگی است. زنان در بارداری به سطح بالاتری از فولات (اسید فولیک) احتیاج دارند. مصرف مکمل اسید فولیک حتی قبل از بارداری به زنان توصیه می شود، چون اسید فولیک یک ویتامین محلول در آب است که به جلوگیری از نقص لوله عصبی در دوران بارداری کمک می کند و بسیاری از پزشکان بر این باورند که مکمل فولیک اسید از تولد کودکان بیش فعال جلوگیری می کند.

کم خونی ناشی ازکمبود ویتامین ب12

بدن از ویتامین ب 12 برای تولید گلبول های قرمز استفاده می کند. بعضی از خانم ها ممکن است در تجزیه ب 12 مشکل داشته باشند که این عامل می تواند منجر به کم خونی شود. کمبود فولیک اسید و کمبود ویتامین ب 12 اغلب با هم دیده می شود.

سایر عوامل کم خونی در بارداری

یک جریان شدید قاعدگی قبل از بارداری
استفراغ ناشی از بیماری صبحگاهی
دو بارداری با فاصله نزدیک به هم
سابقه کم خونی قبل از بارداری
کاهش مصرف آهن در بارداری
بارداری های چند قلویی

با دیدن چه علائمی به کم خونی در بارداری شک کنیم؟

تمایل به خوردن وسایل غیر غذایی مانند خاک، خاک رس یا ذرت
دست و پاهای سرد
ضربان قلب نامنظم
درد قفسه سینه
رنگ پریدگی
تنگی نفس
سرگیجه
خستگی
سردرد
ضعف

علاوه بر آن، زنان با ابتلا به کم خونی در حاملگی ممکن است هیچ یک از این علائم را تجربه نکنند. خوشبختانه، آزمایش خون برای تشخیص کم خونی، در طول مراقبت های دوران بارداری به طور طبیعی انجام می گیرد. علائم کم خونی اغلب شبیه علائم کلی مراحل بارداری هستند. صرف نظر از این که یک زن در دوران بارداری چه علائمی داشته باشد، آزمایش خون برای غربالگری کم خونی در دوران بارداری لازم و ضروری است. زنان باردار درصورت نگرانی از علائم خود، باید با پزشک مشورت کنند.

اگر به کم خونی در بارداری اهمیت ندهم چه اتفاقی می افتد؟

یک اصل اساسی کمبود آهن در جنین و نوزاد این است که آهن در تشکیل سلول های قرمز از جمله در مغز لازم است. در صورت کمبود آهن، ممکن است مغز جنین در معرض خطر باشد. اگرچه کمبود آهن در رژیم غذایی می تواند تاثیر داشته باشد، اما علت عمده کم خونی فقر آهن در دوران کودکی، کم خونی فقر آهن در دوران بارداری است.

کم خونی بر عملکرد شناختی، رفتاری و رشد جسمی نوزادان و حتی کودکان پیش دبستانی و در سن مدرسه تأثیر منفی می گذارد. کم خونی وضعیت سیستم ایمنی بدن را کاهش و عوارض ناشی از عفونت ها را در همه گروه های سنی افزایش می دهد. این تأثیر منفی بر ظرفیت بدنی و عملکرد روزانه نوجوانان و بزرگسالان تاثیر می گذارد.

چطور از کم خونی در بارداری پیشگیری کنیم؟

در اکثر موارد کم خونی در حاملگی قابل پیشگیری است. اما سه راهکار اصلی برای پیشگیری از کم خونی در بارداری و بالا نگه داشتن سطح گلبول های قرمز خون در حد مناسب وجود دارند که عبارتند از:

انجام آزمایش CBC و فریتین و آهن در 3 ماهه اول و سوم
جلوگیری از مصرف همزمان آهن با لبنیات؛ چای و قهوه

مصرف ویتامین و املاح مورد نیاز قبل از تولد: ویتامین و املاح مورد نیاز قبل از تولد معمولاً حاوی آهن و اسید فولیک هستند. مصرف ترکیبی از آهن و فولیک اسید قبل از تولد یک بار در روز راهی آسان برای دریافت ویتامین ها و مواد معدنی ضروری برای تولید کافی گلبول های قرمز می باشد.

مکمل های آهن: اگر آزمایش ها در قبل و طول بارداری سطح پایین آهن را نشان می دهند، پزشک ممکن است علاوه بر ویتامین روزانه قبل از تولد، یک مکمل آهن مجزا نیز توصیه کند. زنان باردار روزانه به حدود 27 میلی گرم آهن نیاز دارند. اما بسته به نوع آهن یا مکمل آهن مصرفی، مقدار آن متفاوت خواهد بود. آنتی اسیدها همچنین می توانند در جذب مناسب آهن اختلال ایجاد کنند. خانمها در دوران بارداری باید مکمل آهن را دو ساعت قبل یا چهار ساعت بعد از مصرف آنتی اسیدها،اگزالات ،چای و لبنیات ، کلسیم ، مصرف کنند.

تغذیه مناسب: تغذیه مناسب می تواند از کم خونی فقر آهن درقبل و طول دوران بارداری جلوگیری کند. بیشتر خانم ها می توانند با خوردن غذاهای مناسب، مقدار کافی آهن و اسید فولیک خودشان را درقبل و طول دوران بارداری تامین کنند. منابع خوب این مواد معدنی ضروری عبارتند از:

گوشت قرمز، مرغ و ماهی بدون چربی
میوه هایی مانند موز و خربزه
سبزیجات برگ تیره
غلات غنی شده
آجیل و دانه ها
لوبیا خشک
نخود فرنگی
تخم مرغ
آب آلو
لوبیا

آهن حاصل از محصولات حیوانی مانند گوشت به راحتی جذب بدن می شود. به همین علت بهتراست خانمهای باردار برای تقویت جذب آهن، از گوشت قرمز با پخت کم به همراه مواد غذایی حاوی ویتامین سی زیاد مانند آب پرتقال، آب گوجه فرنگی یا توت فرنگی (در صورت عدم دسترسی به آب میوه یا مشکل گوارشی ، ازمکمل ویتامین سی) استفاده کنند.

حرف آخر در مورد کم خونی در بارداری

خانمهای باردار به خاطر سلامت جنین خود باید از اهمیت مقادیر کافی آهن، اسیدفولیک و ویتامین ب12 آگاه باشند و سعی کنند غذاهای مغذی بخورند و در صورت بروز علائم کم خونی به پزشک مراجعه کنند. از طرفی مصرف بیش از حد مکمل ها می تواند بسیار خطرناک باشد. خانمها در طول دوران بارداری نباید خودسرانه مکمل های آهن را مصرف کنند. در صورت تشخیص کمبود آهن، پزشک می تواند دوز مناسب مکمل را برای فرد تجویز کند.