کرونا و مشکلات کلیه درحین ابتلا به بیماری و بعد از درمان

تجربه تلخ از دست دادن عملکرد سریع کلیه، که متاسفانه 37 درصد بیماران مبتلا به کرونا این عارضه را تجربه خواهند کرد و خبر بدتر اینکه نیمی از این افراد حتی بعد از ترخیص از بیمارستان، همچنان با این مشکل و عارضه کووید19( کرونا) باید به زندگی ادامه دهند…. چه کنیم این تجربه تلخ را تجربه نکنیم؟

از زمانیکه (پایان 2019)، یک کروناویروس جدید (سارس-کووید-2) به عنوان عامل ایجاد خوشه ای از موارد ذات الریه در ووهان، شهری در استان هوبئی چین شناخته شد. تا سال 2020 که این بیماری منجر به همه گیری شد که متاسفانه تا به امروز در اکثر کشورهای جهان گسترش یافته است؛ در درجه اول بیماری کووید19 به عنوان یک عفونت ریوی با علائم مختلف از عفونت خفیف تنفسی فوقانی تا ذات الریه شدید شناخته شد. اما به تدریج پزشکان متوجه درگیری کووید19 با سایر اندامها همچون قلب و کلیه شدند و همه متخصصان پزشکی، از جمله پزشکان نفرولوژی، موظف شدند به سابقه بیماران خود و درگیری آنها با این ویروس  توجه خاص نشان دهند.

ویژگیهای بالینی بیماری کلیوی در بیماران مبتلا به کووید19می تواند به صورت AKI (از دست دادن سریع عملکرد کلیه)، هماچوری (مشاهده خون در ادرار) یا پروتئینوری (مشاهده پروتئین در ادرار) ظاهر شود و خطر بالاتری از مرگ را به همراه داشته باشد. هنوز مشخص نیست که آیا AKI عمدتا به دلیل تغییرات همودینامیکی و انتشار سیتوکین است یا اینکه ویروس به صورت مستقیم منجر به سمیت سلولی می شود.

میزان گزارش شده از AKI (از دست دادن سریع عملکرد کلیه) در بین بیماران مبتلا به کویید19، به ویژه کسانی که در بیمارستان بستری شده اند، بسته به شدت بیماری، در بیمارانی که مورد مطالعه قرارگرفته اند متفاوت است. در دو مطالعه ای که بر روی بیش از 5000 بیمار بستری شده با کووید19 صورت گرفته، ازدست دادن سریع عملکرد کلیه، در 32 تا 37 درصد بیماران مشاهده شده است و تقریباً نیمی از آنها دارای بیماری خفیف (1.5 تا 2 برابر افزایش کراتینین سرم) و بقیه دارای بیماری متوسط ​​یا شدید (بیش از دو برابر کراتینین) بوده اند و متاسفانه تقریباً نیمی از بیماران مبتلا به AKI حتی با ترخیص از بیمارستان به بهبود کامل عملکرد کلیه خود هرگز دست نیافتند.

پزشکان و محققین در یک مطالعه دیگر با کمک کالبد شکافی از 42 بیمار که با کووید19 فوت کرده بودند، دریافتند که میانگین سنی بیماران فوت شده، 72 سال (محدوده 39 تا 97 سال) بوده است و 88 درصد آنها بالای 60 سال بودند و با بیماریهای زمینه ای مانند فشار خون بالا (73 درصد)، دیابت (42 درصد)، عروق کرونر یا بیماری عروق مغزی (32 درصد)، چاقی (31 درصد) و بیماری مزمن کلیه (29 درصد) از قبل درگیر بوده اند و فقط  2 بیمار هیچ بیماری زمینه ای نداشته اند.

بنابراین، ویروس کووید19(کرونا)ممکن است روی کلیه ها اثر بگذارد و حتی کسانی که بیماری زمینه ای و یا کلیوی ندارند، در ابتلا به کووید19(کرونا)دچار نارسائی کلیه و حتی نیازمند دیالیز شوند. افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای، مستعد ابتلاء به نارسائی های کلیوی هستند. عموما بیماری های شدید کووید19 که نیازمند بستری هستند، دچار نارسائی حاد کلیه ناشی از کووید19می شوند و در موارد خفیف و متوسط کرونا، احتمال درگیری کلیوی خیلی ناچیز است. گزارش های اولیه نشان میدهد تا 30 درصد بیمارانی که به دلیل ابتلا به کرونا بستری شدند، آسیب متوسط تا شدید کلیه را تجربه کرده اند. 

برای خرید مستقیم مکمل های تقویت سیستم ایمنی برای پیشگیری از کرونا کلیک کنید.

علائمی که باید به مشکلات کلیوی بعد از کرونا شک کرد:

• فشار خون زیاد یا کاهش فشار خون کاهش حجم ادرار
• وجود خون در ادرار
• ادرار کف آلود

 در این موارد حتما نیاز به مراجعه به پزشک دارند. انجام آزمایش هایی از راه خون و یک آزمایش ادرار ساده می تواد نشان دهنده وضعیت کلیه باشد. تاثیر کووید 19 بر کلیه ها هنوز به خوبی روشن نشده است اما برخی از احتمالاتی که پزشکان و محققان بیان میدارند به صورت زیر است:

• حمله مستقیم ویروس کووید19 به سلول های کلیه

ویروس کووید19 ممکن است سلولهای کلیه را هدف قرار دهد. به عبارتی خود ویروس کووید19(کرونا) سلولهای کلیه را آلوده کند. سلولهای کلیه گیرنده هایی دارند که به ویروس کرونای جدید امکان میدهد به آنها وصل شده و حمله ور شوند و نسخه هایی از خود را کپی کنند. در نتیجه بافتهای کلیه صدمه می بینند. همین گیرنده های ویروس کرونا در سلولهای ریه و قلب نیز دیده شده اند، همان نواحی از بدن که اکنون میدانیم ویروس کرونا به آنها صدمه وارد میکند.

• کمبود اکسیژن

کمبود اکسیژن در کلیه باعث اختلال در عملکرد آن شود. یکی دیگر از احتمالاتی که در مورد علت مشکلات کلیه در بیماران کرونایی مطرح است این است، که این بیماری باعث کمبود اکسیژن در خون میشود. چرا که بیمار دچار سینه پهلو (پنومونی) شده و ریه اش به خوبی کار نمیکند. سینه پهلوی ناشی از کرونا در موارد شدید بیماری کرونا شایع است.

• طوفان سیتوکین بافت کلیه را تخریب میکند.

واکنش بدن به عفونت نیز میتواند مسئول مشکل کلیه باشد. واکنش سیستم ایمنی به ویروس کرونای جدید در برخی افراد شدید میشود و باعث میشود طوفان سیتوکین به راه بیفتد. در این شرایط سیستم ایمنی انبوهی از سیتوکینها را در بدن آزاد میکند. سیتوکینها پروتئینهای کوچکی هستند که در زمان مبارزه با عفونت به سلولها در انتقال پیام کمک میکنند. اما این افزایش ناگهانی سیتوکین در بدن میتواند التهاب شدیدی ایجاد کند. واکنش التهابی در تلاش برای از بین بردن ویروس مهاجم، به بافتهای سالم بدن نیز صدمه وارد میکند و یکی از این بافتها، کلیه میتواند باشد.

• لخته شدن خون بر اثر ابتلا به کرونا

ویروس کووید19(کرونا) باعث لخته شدن خون و ایجاد ترومبوز میشود که میتواند کلیه را تحت تاثیر قرار دهد. کلیه ها همانند فیلتر یا صافی، سموم را تصفیه میکنند و آب اضافی و سموم را به عنوان مواد زاید از بدن دفع میکنند. کووید 19 میتواند باعث تشکیل لخته های ریزی در جریان خون شود. این لخته ها میتوانند رگهای خونی کلیه را ببندند و در عملکرد آن اختلال ایجاد نمایند. به دلیل عوارض بلند مدت آسیب حاد کلیه توصیه میشود بیماران بهبود یافته از کرونا، که دچار آسیب حاد کلیه شده اند، مرتبا وضعیت کلیه خود را با پزشک ارزیابی کنند چرا که خطر بیماری مزمن کلیه در آنها بیشتر است. 

بیماران کرونا که دچار آسیب حاد کلیه نشده اند اما در ادرارشان خون یا پروتئین بوده است باید تحت نظر باشند چون در خطر ابتلا به بیماری های کلیوی قرارخواهند داشت. ارتباط بیماری کرونا با آسیب حاد کلیه  که به آن نارسایی حاد کلیه هم میگویند، با بیماری مزمن کلیه که در نهایت به نارسایی مزمن کلیه منتهی میشود، تفاوت دارد. 

بیماری مزمن کلیه و نارسایی مزمن کلیه بیماریهای برگشت پذیر نیستند. شناسایی خون یا پروتئین در ادرار از نشانه های اولیه درگیری کلیه در کسانی که است که مبتلا به کووید19 هستند.

چطور بیاران مزمن از ابتلا به کرونا پیشگیری کنند:

• دستها را به هیچوجه به سمت صورت و گوش نبرید، مگر اینکه از تمییز بودن دست خود مطمئن باشید.
• از مکملهایی همچون زینک، ویتامین سی برای بالا بردن سطح سیستم ایمنی خود استفاده کنید.
• ورزشهای سبک همچون پیاده روی را حداقل نیم ساعت در روز و 5 روز در هفته انجام دهید.
• از قرار گرفتن در اجتماعات در محیطهای سربسته و سرباز با جمعیت بالا خودداری کنید.
• از خوردن غذاهای با قند مصنوعی و چربی بالا خودداری کنید.
• اگرحتما باید از منزل خارج شویید، از دو ماسک استفاده کنید.
• قبل اززدن واکسن حتما با پزشک خود مشورت کنید.
• از استرس و اضطراب دوری کنید.
• خواب کافی داشته باشید.
• مایعات فراوان مصرف کنید.

حرف آخر در مورد کرونا و مشکلات کلیه:

همه با هم سلامت و شاد برای ادامه حیات تلاش کنیم. زندگی زیباست

منابع:

• https://www.uptodate.com/contents/covid-19-issues-related-to-acute-kidney-injury-glomerular-disease-and-hypertension
• Yang X, Yu Y, Xu J, et al. Clinical course and outcomes of critically ill patients with SARS-CoV-2 pneumonia in Wuhan, China: a single-centered, retrospective, observational study. Lancet Respir Med 2020; 8:475.
• Chen T, Wu D, Chen H, et al. Clinical characteristics of 113 deceased patients with coronavirus disease 2019: retrospective study. BMJ 2020; 368:m1091.
• Cheng Y, Luo R, Wang K, et al. Kidney disease is associated with in-hospital death of patients with COVID-19. Kidney Int 2020; 97:829.
• Hirsch JS, Ng JH, Ross DW, et al. Acute kidney injury in patients hospitalized with COVID-19. Kidney Int 2020; 98:209.
• Ng JJ, Luo Y, Phua K, Choong AMTL. Acute kidney injury in hospitalized patients with coronavirus disease 2019 (COVID-19): A meta-analysis. J Infect 2020; 81:647.
• Robbins-Juarez SY, Qian L, King KL, et al. Outcomes for Patients With COVID-19 and Acute Kidney Injury: A Systematic Review and Meta-Analysis. Kidney Int Rep 2020; 5:1149.

• Bowe B, Cai M, Xie Y, et al. Acute Kidney Injury in a National Cohort of Hospitalized US Veterans with COVID-19. Clin J Am Soc Nephrol 2020; 16:14.
• Charytan DM, Parnia S, Khatri M, et al. Decreasing Incidence of Acute Kidney Injury in Patients with COVID-19 Critical Illness in New York City. Kidney Int Rep 2021; 6:916.
• Larsen CP, Bourne TD, Wilson JD, et al. Collapsing Glomerulopathy in a Patient With COVID-19. Kidney Int Rep 2020; 5:935.
• Su H, Yang M, Wan C, et al. Renal histopathological analysis of 26 postmortem findings of patients with COVID-19 in China. Kidney Int 2020; 98:219.